15 Mayıs'tan beri yürürlükte olan son değişiklikle 5403 sayılı kanunda değişiklik yapan 6537 sayılı kanun maddesinde yeni kanun bazı yaptırımları ve uygulamada değişiklikleri içeriyor. Kanununa göre tüketici artık ikinci bir arazi alımı ve satımı için Tarım İl Müdürlüğü'nden izin alma mecburiyeti geldi.
Kanunu'na toprağın korunması, geliştirilmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması ve asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak usul ve esasları belirlemek için başvuruluyor.
Kanunda gerçekleşen değişiklikler konusunda ulaşılan bilgiler şu yönde;
Arazilerin Değerleri Korunacak
Arazilerin mevcut ölçülerinin korunmaması, miras yoluyla misalen kardeş sayısına göre önce dörde sonra ona bölünmesi tarımsal üretimi zedeliyor. Bu bölünmelerin ardından tarım arazileri işlevlerini yitirebiliyor. Kanunda yapılan değişikliğin amacı, esasen bu bölünmelerin ardından gerçekleşebilecek değer kaybının önüne geçmek.
8. Maddeye göre, asgari tarımsal arazi büyüklüğü, bölge ve yörelerin toplumsal, ekonomik, ekolojik ve teknik özellikleri gözetilerek Bakanlık tarafından belirlenecek. Belirlenen asgari büyüklüğe erişmiş tarımsal araziler, bölünemez eşya niteliği kazanmış olacak. Bu şekilde de tarımsal arazilerin değeri korunmuş olacak.
Kanunda asgari büyüklük mutlak tarım arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün arazilerinde 2 hektar, dikili tarım arazilerinde 0,5 hektar, örtü altı tarımı yapılan arazilerde 0,3 hektardan küçük olamayacak şekilde düzenlenmiş durumda. Günün koşullarına göre artırma seçeneği de kanun da belirtiliyor. Ancak belirlenen büyüklüğün altına inilemiyor, pay ve paydaş adedi artırılamıyor.
Tarım dışında kullanım izni verilen alanlar için düzenleme ise şöyle
Tarım dışı kullanım izni verilen alanlardan çay, fındık ve zeytin gibi özel iklim ve toprak ihtiyaçları olan bitkilerin yetiştiği alanlarda özellikleri nedeniyle belirlenen tarımsal arazi büyüklüğünden daha küçük parsellerin oluşması gerekiyor. Fakat bu konuda bakanlığında uygun görmesi ile daha küçük parseller oluşturulabiliyor.
Tarımsal arazilerin hesaplanmasında, bir kişiye ait ve bakanlıkça aralarında ekonomik bütünlük bulunduğu tespit edilen tarım arazileri birlikte değerlendirileceği maddesi de mevcut. Tarımsal arazilerin ekonomik bütünlüğe sahip olmayan kısımları bakanlığın vereceği izni ile satışa çıkabilecek.
Yeni kanun, arazinin tek bir kişide toplanmasını hedefliyor. Miras kalan tarımsal arazi ve yeter gelirli arazilerde mülkiyetin devri esas teşkil ediyor ve bir mirasçıya mülkiyet devri öngörülüyor.
Devir Davası Sulh Mahkemelerinden Açılabilecek
Mirasçıların anlaşma hâlinde, devir işlemleri mirasın açıklanmasından itibaren bir yıl içinde tamamlanabiliyor. Tamamlanmadığı takdirde her bir mirasçı dava açıp devir istemeye hak kazanıyor.
Davanın açılmazsa, yeter gelirli tarımsal arazinin bir yıllık sürede devredilmediğinin kamu kurum veya kuruluşları ile finans kurumları tarafından öğrenilmesi hâlinde, durum, bu kurum veya kuruluşlar tarafından derhâl Bakanlığa bildirebileceği kanunda yer almakta. Bakanlık bu Kanun hükümlerinin uygulanması için mirasçılara üç ay süre vermekte. Süre sonunda devir olmazsa, Bakanlık resen veya bildirim üzerine bu yerlerden istemde bulunan ehil mirasçıya, ehil mirasçı olmaması durumunda en fazla teklifi veren istekli mirasçıya devri, aksi hâlde üçüncü kişilere satılması için ilgili sulh hukuk mahkemesi nezlinde dava açabilir.
Taraflar anlaşma sağlamamış ve mülkiyetin devri dava kapsamında gerçekleşmişse, sulh hukuk hâkimi, mülkiyetin devrini uygun bulduğu mirasçıya, diğer mirasçıların paylarının bedelini mahkeme veznesine depo etmek üzere süre vermekte.
Bedelin depo edilmemesi ve devir hususunda istekli başka mirasçı bulunmaması durumunda sulh hukuk hâkimi, arazinin veya yeter gelirli tarımsal arazinin açık artırmayla satılmasına karar verecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus mülkiyeti kendisine devredilen mirasçıya faiz desteği sağlanmasıdır. Kendisine yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyeti devredilen mirasçılardan, diğer mirasçıların paylarının karşılığını öz kaynakları ile ödeyemeyecek durumda olanların bu ödemeleri gerçekleştirmek için bankalardan kullanacakları kredilere Bakanlığın ilgili yıl bütçesine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanmak üzere faiz desteği verilebilir. Verilecek kredi miktarı diğer mirasçıların payları karşılığı tutarın toplamından fazla olamaz.
Kanunun 8/E maddesi taşınırların devri konusunda arazi mülkiyeti kendisine devredilen kişiye çok önemli bir hak tanımakta. Yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyeti kendisine devredilen kişi, bu araziler için zorunlu olan araç, gereç ve hayvanların mülkiyetinin gerçek değerleri üzerinden kendisine devredilmesini isteyebilir.
Mirasçılar arasında limited şirket kurulması durumunda yeter gelirli tarımsal araziler için gerekli olan taşınırlar da şirket malvarlığına dâhil ediliyor.
Yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin kendisine devredilmesini isteyen ve buna ehil tek mirasçı olduğu anlaşılan mirasçının bu konudaki istem hakkı, ölüme bağlı tasarrufla ortadan kaldırılamıyor.
Komşuya Öncelik Tanınıyor
Kanun sınırdaş tarımsal arazi sahiplerine yasal önalım hakkı tanıyor. Tarımsal arazilerin satılması hâlinde sınırdaş tarımsal arazi malikleri önalım hakkına sahip oluyor. Birden fazla sınırdaş olması durumunda hâkim, tarımsal bütünlük arz eden sınırdaş arazi malikine mülkiyetin devrini uygun görüyor.